ع فواد

مزدك

خانواده به عنوان يك نهاد اجتماعي در دورة ساسانيان وضع خاصي داشت . ازدواج مبتني بر چند زني بود ،و ساخت اجتماعي ساساني و اختلاف عميق طبقاتي (كاست اجتماعي ) نظام خانوادگي ساساني را سخت تحت تاٌثيرقرار داده ،‌و ازدواج با محارم در بين اشراف رايج بود ،رواج پديدار چند زني و اختلافات طبقاتي بر خانواده و به خصوص بر جامعة زنان شوهر دار در حرمسراها تاٌثير گذاشته بود، آن چنان كه زنان درجه بندي شده بودند و تنها زناني كه در مرتبه هاي نخستين قرار داشتند ، ارث مناسبي از شوهر مي بردند و بقيه به حالت كنيز به سر مي بردند. قوانين و حقوق ساساني كه مبتني برعرف و ساير سنن رايج بود سخت از اين وضع دفاع مي كرد .(خسروي۱۳۵۹:  ۶۶ )

از مآخذ دورة ساساني چنين بر مي آيد كه داشتن چند زني از خصوصيات جامعة آن روز بوده است.روشن است كه انسان مبارز و متفكري مانند مزدك كه با اشرافيت ساساني به نبرد بر خاسته بود نمي توانست به چنين امري توجه نكند ، بنابراين مخالفت با همة ملاك هاي اشرافيت ساساني از جمله چند زني امري اساسي به شمار مي رفته است .(همان،صفحة68 )

او مي گفت تنها زن و خواسته ( مالكيت ) مي باشد كه اين بدي ها را ميان اجتماع به وجود مي آورند و مانع پيدايش دين و راستي مي گردند .لذا بايد اين هر دو بين مردم مشترك باشند تا دين راستي ميان جهانيان گسترش پيدا كند . از لحاظ تعليمات  مزدكي عدم اشتراك زن و خواسته ، تعصب و مالكيت و احتياج را به وجود مي آورد و در نتيجه خشم و انتقام بين مردم پديد مي‌آيد . به همين علت “ مزدك ” اشتراك زن و خواسته را تبليغ مي كرد .(نقوي خيال امرهوي، ۲۵ )